OSTVARIVANJE LJUDSKIH PRAVA U BOSNI I HERCEGOVINI ZA VRIJEME COVIDA-19
OGLEDI BOSNE I HERCEGOVINE
UDK: 342.76(497.6)
351.77:[616.98:578.834
COBISS.SR-ID 60073737
OSTVARIVANJE LJUDSKIH PRAVA U BOSNI I HERCEGOVINI ZA VRIJEME COVIDA-19
* Prof. dr Milena Simović, redovni profesor Fakulteta za bezbjednost Nezavisnog univerziteta u Banjoj Luci.
** Marina M. Simović, sekretar u Ombudsmanu za djecu Republike Srpske i vanredni profesor na Fakultetu pravnih nauka Panevropskog univerziteta „Apeiron“ u Banjoj Luci.
Rezime: Pandemija virusa COVID-19 koja je tokom 2020. godine zahvatila cijelu planetu znatno je poremetila sve društvene procese na globalnom nivou i donijela svim državama u svijetu mnogobrojne izazove, te potrebu za uvođenjem različitih mjera u cilju prevencije i prevazilaženja novonastale situacije, te saniranja posljedica pandemije. Na početku pandemije države su bile okupirane mjerama za borbu protiv virusa, u smislu ograničenog kretanja stanovništva, zaustavljanja javnog prevoza, zatvaranja škola, vrtića, fakulteta, tržnih centara i svih uslužnih objekata, obustave letova, putovanja itd. Sa izbijanjem virusa fokus je bio na njegovom suzbijanju.
Vanredna situacija kao što je pandemija COVID-19 pružila je osnov mnogim državama za proglašenje vanrednog stanja. S druge strane, vanredne situacije kao što je pandemija COVID-19, koje mogu pružiti osnov za proglašenje vanrednog stanja, moraju biti jasno definisane i razgraničene ustavom i zakonom. One nedvosmisleno ograničavaju i niz ustavnih prava i prava garantovanih Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Tako, Ustav Bosne i Hercegovine sadrži prava koja su identična pravima navedenim u Evropskoj konvenciji za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i protokolima uz ovu konvenciju (član II/3), a prema članu X/2 Ustava Bosne i Hercegovine nijednim amandmanom na ovaj ustav ne može se eliminisati, niti umanjiti bilo koje od prava i sloboda iz člana II ovog ustava, niti izmijeniti ova odredba. Ustav Republike Srpske sadrži cijelo jedno poglavlje o ljudskim pravima i slobodama (čl. 10-49), a ograničenje ovih prava je moguće predvidjeti samo ako je to potrebno za vođenje krivičnog postupka, zaštite bezbjednosti ljudi i imovine, zaštite zdravlja ljudi ili bezbjednosti Republike. Način ostvarivanja ljudskih prava i sloboda može se propisati zakonom samo kada je to neophodno za njihovo ostvarivanje.
Ključne riječi: pandemija, Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustav Bosne i Hercegovine, Ustav Republike Srpske.
Pravo na privatni i porodični život i praksa Evropskog suda za ljudska prava i Ustavnog suda Bosne i Hercegovine
UDK: 342.738(497.6)
340.142:341.645(4)
PRAVO NA PRIVATNI I PORODIČNI ŽIVOT I PRAKSA EVROPSKOG SUDA ZA LJUDSKA PRAVA I USTAVNOG SUDA BOSNE I HERCEGOVINE
Prof. dr Milena Simović, vanredni profesor na Fakultetu za bezbjednost i zaštitu Nezavisnog univerziteta u Banjoj Luci.
Prof. dr Vladimir M. Simović, tužilac Tužilaštva Bosne i Hercegovine i vanredni profesor Fakulteta za bezbjednost i zaštitu Nezavisnog univerziteta u Banjoj Luci i Pravnog fakulteta Univerziteta „Vitez“ u Vitezu.
Rezime: Pravo na privatnost obuhvata pravo na porodični život, dom i prepisku, pravo na sklapanje braka i osnivanje porodice i na jednakost supružnika. Kad se radi o ljudskim pravima ove prirode, onda se zapravo od države traži apstinencija ili negativne obaveze. Važno je da pravo na privatnost štiti ličnu autonomiju pojedinca, bez obzira na to da li je u drugim zakonskim odredbama to pravo precizirano. Ovo pravo mora biti Ustavom zagarantovano da bi postojala ravnoteža sa drugim pravima koja mogu biti ograničavajuća.
Privatni život izražava pravo čovjeka da uredi svoj privatni život po vlastitoj želji, da bude zaštićen od neželjene javnosti i da odnose sa drugim ljudima takođe uspostavlja po vlastitom nahođenju. To privatnost povezuje sa javnošću u mjeri u kojoj je to upravo uslov njegovog vlastitog poimanja razvoja i afirmacije vlastite ličnosti i ličnosti onih koji ga neposredno okružuju. To pravo, shvaćeno kao zaštita od neželjenog publiciteta, često se sukobljava sa slobodom štampe. Ta dva dobra, privatnost i slobodu štampe, treba staviti u ravnotežu i odrednicom o opravdanom interesu javnosti da štampa ima pravo da objasni sve što je u interesu javnosti, ali ne i da naruši privatnost. Kada dođe do sukoba takva dva prava, prednost je na snazi onog koje ima ustavnu garanciju.
Ključne riječi: privatnost, porodični život, Ustav Bosne i Hercegovine, Ustavni sud Bosne i Hercegovine, Evropski sud za ljudska prava.