Odgovornost države za neizvršenje sudskih odluka u kojima je dužnik preduzeće sa većinskim državnim, odnosno društvenim kapitalom
USTAVN O PRAVO
Odgovornost države za neizvršenje sudskih odluka u kojima je dužnik preduzeće sa većinskim državnim, odnosno društvenim kapitalom
Sama činjenica da neko lice zbog neefikasnog i nedelotvornog postupanja suda nije u mogućnosti da u razumnom roku naplati svoje potraživanje iz radnog odnosa u izvršnom, odnosno stečajnom postupku, prema dužniku koji je u vreme nastanka potraživanja imao pretežan društveni, odnosno državni kapital, dovoljna je da se utvrdi odgovornost države za naknadu imovinske štete.
I z o b r a z l o ž e n j a:
Ustavni sud je zaključio da podnositeljke ustavne žalbe ukazuju da je pogrešna ocena parničnih sudova o neosnovanosti zahteva za naknadu pretrpljene materijalne štete u vidu nerealizovanih potraživanja koja su im priznata u stečajnom postupku koji se vodi nad DP „V.“ iz Vučja. Stoga je Ustavni sud ispitivao osnovanost ustavnih žalbi isključivo sa stanovišta odredbe člana 32. stav 1. Ustava.
Ustavni sud upućuje na pravne stavove i ocene koje je detaljno izneo u Odluci Už-9242/2020 od 7. aprila 2022. godine, a koji se primenjuju i u konkretnom slučaju. Ustavni sud je u pomenutoj Odluci podsetio na praksu Evropskog suda za ljudska prava, koju je i sam prihvatio u svojoj praksi prilikom odlučivanja o ustavnim žalbama, u vezi sa pitanjem odgovornosti države za neizvršenje sudskih odluka u kojima je dužnik preduzeće sa većinskim državnim, odnosno društvenim kapitalom i pravom na naknadu materijalne štete. Ustavni sud je konstatovao da su, u međuvremenu, nadležni sudovi u svojim odlukama zauzeli isto pravno stanovište u vezi sa pitanjem odgovornosti Republike Srbije za naknadu ove vrste imovinske štete, pozivajući se upravo na relevantnu praksu Evropskog suda za ljudska prava i Ustavnog suda, kao i na Zaključak o odgovornosti Republike Srbije za naknadu materijalne štete nastale zbog neizvršenja pravnosnažnih sudskih odluka, koji je usvojen na sednici Građanskog odeljenja Vrhovnog kasacionog suda od 2. novembra 2018. godine.
Polazeći od navedenog, Ustavni sud je u Odluci Už-9242/2020 od 7. aprila 2022. godine zaključio da je sama činjenica da je sudskom odlukom utvrđeno da neko lice zbog neefikasnog i nedelotvornog postupanja suda nije u mogućnosti da u razumnom roku naplati svoje potraživanje iz radnog odnosa u izvršnom, odnosno stečajnom postupku, prema dužniku, koji je u vreme nastanka potraživanja imao pretežan društveni, odnosno državni kapital, dovoljna da bi se utvrdila odgovornost države za naknadu imovinske štete. Drugim rečima, pretpostavka za zasnivanje objektivne odgovornosti Republike Srbije za naknadu ove vrste imovinske štete nastale iz potraživanja iz radnog odnosa prema dužniku koji je u vreme nastanka potraživanja imao pretežan društveni, odnosno državni kapital, jeste prethodno utvrđena povreda prava na suđenje u razumnom roku u predmetnom izvršnom, odnosno stečajnom postupku. U tom kontekstu, Ustavni sud je naglasio da kod ovog oblika objektivne odgovornosti Republike Srbije za štetu važi pretpostavka uzročnosti, tako da oštećeno lice ne snosi teret dokazivanja postojanja uzročno-posledične veze, već se ona pretpostavlja.
Iz tih razloga, Ustavni sud je ocenio da je osporenim presudama povređeno pravo podnositeljki ustavnih žalbi na pravično suđenje, poništio osporene presude Apelacionog suda u Nišu Gž rr. 13/18 od 10. jula 2018. godine i Gž rr. 40/18 od 10. oktobra 2018. godine i odredio da taj sud ponovo odluči o žalbama podnositeljki izjavljenim protiv presuda Osnovnog suda u Leskovcu Prr. 135/17 od 30. avgusta 2017. godine i Prr1. 2/18 od 17. aprila 2018. godine.
(Odluka Ustavnog suda Srbije, Už. 9761/18 od 16. III 2023)